Alerjik Rinit ( Saman Nezlesi) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Alerjik rinit, vücudun bağışıklık sisteminin yabancı bir maddeye yanıt vermesiyle başlar. Burunda kaşıntı, hapşırık, sulu burun akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi kendiliğinden veya ilaç tedavisi ile düzelen şikayetlere neden olur. Bununla birlikte baş ağrısı, koku alma bozukluğu gibi şikayetler de eşlik edebilir.

Alerjik rinit oluşmasına sebep olan faktörler        

Mevsimsel (saman nezlesi olarak bilinir) ve mesleki alerjik rinit olarak sınıflandırılmıştır. Yıl boyu süren alerjik rinit genellikle ev tozu akarları, mantarlar, böcekler ve hayvan tüyleri nedeniyle gelişir. Mevsimsel alerjik rinit ise polenler ve mantarlar nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Kimlerde daha sık görülür?

Alerjik rinit hayatı tehdit eden bir hastalık değildir. Ancak önemli oranda sosyal, klinik ve ekonomik zararları söz konusudur. Alerjik rinit gelişiminde rol oynayan risk faktörleri ile yaşam boyunca her yaşta karşılaşılabilir. Alerjik rinitte genetik faktörler en belirgin risk faktörüdür.  Sıklık kentsel alanlarda kırsal alanlara oranla artmıştır. Hava kirliliği  tetiklemektedir. Ailede sigara içen bireylerin varlığı çocuklarda alerjik rinit görülme sıklığını artıran bir faktördür.

Alerjik Rinit Tedavisi

Alerjik rinit tanısında hastanın hikayesi, muayene bulgulara ve yapılan testler beraber değerlendirilir. Belirtilerin hangi mevsimde, ne ile karşılaşıldığında ve nasıl ortaa çıktığı teşhis için önemlidir. Muayenede; hastanın burun içi yüzeyi soluktur ve konka denilen burun etleri de şiş olarak görülür. Bununla birlikte saydam burun salgısı artışı mevcuttur. Ağız içinden bakıldığında geniz akıntısı ve farenjit görülebilir. Alerjiye bağlı göz etrafında şişlik ve koyu çizgilenmeler görülebilir. Burun içerisinde polip nadir de olsa görülebilen  bir muayene bulgusudur. 

Tanı testi

Alerjik rinit tanısı için antikor IgE testi, deri prick testi gibi pek çok tanı testi mevcuttur. Deri prick testi en sık uygulanan yöntemdir. Kan ve deriden yapılan testler ile rinite neden olan etken tespit edilebilir. Ancak bazen test sonuçları negatif olsa bile, hastada görülen belirtilerle de teşhis konulabilir. Radyolojik görüntüleme yöntemlerinin normalde alerjik rinit tanı protokolünde yeri yoktur ancak tedavi başarısız olduğunda ve alerjik rinit dışında bir hastalık düşünüldüğünde yapılabilir.          

Aşı tedavisi             

Ilaç tedavisi yanında etkinliği kanıtlanmış bir tedavi alerjen ile aşı tedavisi (immunoterapi)dir. Aşı tedavisini diğer tedavi alternatiflerinden farklı kılan özelliği alerjik hastalığın doğal seyrini değiştirebilen tek tedavi seçeneği olmasıdır. Aynı zamanda aşı tedavisi alerjik rinitli hastalarda astım gelişme riskini de azaltabilir. Cerrahi tedavi tek başına alerjik hastalığı tedavi edemeyeceğinden diğer tedavi yöntemlerine dirençli konka hipertrofisi, septum deviasyonu ya da rinosinüzit gibi burun tıkanıklığına yol açan patolojilerin tedavisinde kullanılmalıdır. Alerjik rinitte cerrahi tedavinin yardımcı bir tedavi yöntemi olduğu unutulmamalıdır.

Alerjenden korunma yolları

Alerjenden korunma tedavide önemli bir basamaktır. Örneğin, hayvan tüyü alerjisi olan hastalarda alerjenin evden uzaklaştırılması yararlı olabilir. Ev tozu akarlarında etkili koruma sağlamak için yatak odası ve oturma odasından halı kaldırılmalıdır. Kilim benzeri ince dokumalar kullanılabilir. Alerjisi olanlar mümkünse temizlik yapmamalı veya temizlik esnasında ve sonrasından 15 dakika maske takmalıdırlar. Sentetik yastık ve yataklar tercih edilmeli ve yatak takımları her hafta 60 derece sıcaklıkta yıkanmalıdır. Çocuklar tüylü oyuncaklarla uyumamalıdır. Hafif ve kolay yıkanabilen perdeler seçilmelidir. Polenler ve mantar sporları gibi dış ortam alerjenleri ile temasın kontrol edilmesi ev içi alerjen kontrolünden daha zordur. Evde ve arabada polen mevsiminde kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır. Açık hava aktivitelerinden hemen sonra duş alınması polenlerin saç ve ciltten temizlenmesini sağlar. Evde ve arabada hava temizleyici filtreler kullanılabilir. Alerjenden korunmanın alerjik hastalığın doğal seyrini değiştirebilen bir tedavi seçeneği olduğu unutulmamalıdır.       

Alerjik rinit tedavisinde ilaçlar kullanıldığı sürece etkili olup, uzun süreli etkileri yoktur. Dolayısıyla düzenli kullanım gerektirmektedir. Alerjik rinit tedavisinde en sık kullanılarn ilaçlar alerjenin etkisini azaltan antihistaminikler ve kortizon içeren burun spreyleridir. Spreylerde bulunan kortizon sadece burun bölgesine uygulandığından yan etkisi yok denecek kadar azdır. Burun yıkama gibi tedaviye yardımcı önlemlerin de faydası vardır.