Horlama ve uykuda nefes kesilmesi olan, uykudan nefes darlığı ve nefes durması ile boğulurmuşcasına uyanan, gündüz aşırı uyku hali olan, uykuda anormal bacak hareketleri olan, uyku esnasında diş gıcırdatan ve anormal hareketler yapan, uykuda yürüyen hastalar özellikle uyku labaratuvarında polisomnografik inceleme yapılması gereken hastalardır. Göğüs Hastalıkları Kliniğinde polisomnografik inceleme sonucunda uyku apne sendromu saptanan hastaların takip ve tedavileri de planlanmakta ve yapılmaktadır.
UYKU LABORATUARI HORLAMA ve UYKU APNESİ
- Obstrüktif (Tıkayıcı) Uyku Apne (Nefes Durması) Sendrom; horlama, uykuda solunum durmaları ve gündüz uyuklamalarla seyreden bir hastalıktır ve erişkinlerde görülen uyku bozuklukları arasında en sık rastlananıdır. Bu hastalık için risk faktörleri şunlardır;
- Aşırı kilolu olmak
- Boyun Çevresi Boyun çevresinin erkeklerde 41, kadınlarda 38cm’nin üstünde olması durumunda risk artar.
- Cinsiyet Erkek cinsiyette görülme oranı fazladır, kadınlarda menopoz sonrası risk artar.
- Guatr
- Alkol, depresyon ya da sakinleştirici ilaç kullanımı
- Sigara içimi
- Genetik faktörler
- Bazı ailelerde birden fazla aile bireyinde ortaya çıkabilir.
UYKU APNESİ HASTALIĞINDA EN SIK HANGİ ŞİKÂYETLER GÖRÜLÜR?
- Horlama
- Uykuda nefes durmaları
- Gün boyu uyuklama hali
- Sabah baş ağrıları
- Gece ortaya çıkan reflü
- Gece idrara sık çıkma
- Cinsel istekte azalma yada iktidarsızlık
- Kalp damar sistemi şikayetleri
- Bazı hastalarda gece boğulma hissi ile uyanma, göğüs ağrıları, ritm bozuklukları olabilir.
- Diğer belirtiler
Sık rastlanan diğer belirtiler ağız kuruluğu ve gece terlemeleridir. Gece terlemeleri özellikle göğüs ve ensede belirgindir.
UYKU APNESİNDE TEŞHİS NASIL KONUR?
Hastalığın teşhisi için polisomnografi (tüm gece uyku kaydı) adlı yöntem kullanılmaktadır. Hastanemizde de tüm dünyada olduğu gibi bu yöntemle teşhis konulmakta ve horlama, uykuda nefes durmaları gibi yakınmaların tedavisi gerçekleştirilmektedir.
HASTALIK TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Hastalarda gündüz aşırı uyku hali ve dikkat azalmasına bağlı olarak ölümle sonuçlanabilen iş ve trafik kazaları, depresyon, yüksek tansiyon, felç (inme), kalp yetmezliği ya da uykuda ani ölümler görülebilir.
HASTALIK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Öncelikle fazla kilolu hastaların kilo vermeye özendirilmeleri, alkol, antidepresan, sakinleştirici, sigara gibi uykuda üst hava yolunun açıklığını engelleyen faktörlerden kaçınmaları, yan yatmalarının önerilmesi (sırt üstü pozisyonda horlama ve nefes durmaları artar) koruyucu önlemlerdir ve bu önlemler hafif uyku apne hastalığında yeterli olabilir. Yine hafif ve orta şiddetteki hastalıkta KBB kliniği tarafından düzeltici işlemlerle sonuca gidilebilmektedir. Ağır durumdaki hastalarda tüm dünyada önerilen klasik yöntem; CPAP (Sürekli pozitif hava yolu basıncı) cihazıdır. Bu cihaz bir maske yoluyla her gece burna ya da tüm yüze bağlanır. Uygun hastalarda başarı oranı%95’lere çıkmaktadır. Hastanemiz uyku laboratuarında da CPAP cihazının titrasyon adı verilen her hastaya göre en uygun basınç ayarlanması işlemi yapılmaktadır.
UYKU TETKİKİ (POLİSOMNOGRAFİ) NEDİR ?( Uyku Laboratuvarı )
Normal uyku ve bazı hastalıklarda oluşan uyku arasındaki değişikliklere ilişkin bilgiler uyku laboratuvarlarında yapılan incelemeler sonunda elde edilmiştir. Uyku laboratuvarındaki polisomnografik kayıtlamalar en temel verileri sağlamaktadır. Polisomnografik incelemeler sırasında üç boyutta kayıt yapılabilmektedir.
EEG: Elektroanselograf aracılığıyla tüm gece uykusu boyunca elektroanselografik kayıtlamalar yapılarak kişinin uyku uyanıklık dönemleri ve uykunun evreleri belirlenir.
EOG: Elektro-okülograf aracılığı ile göz hareketleri belirlenebilmektedir.
EMG: Elektromyograf ise kaslardan elektromyografik kayıtların yazılmasına olanak sağlar.Kasların kasılı yada gevşemiş olduğu dönemler belirlenir.
EKG: Kalp ritmi, kalp hızı gibi bulgulara ulaşmak için kullanılır.
PULSE OKSİMETER: Uyku sırasında kanda dolaşan oksijen saturasyonu ölçülebilmektedir. Oksijenin azaldığı dönemler ve dönemlerin sayısı, süresi ve derinliği gibi bilgilere ulaşmamızı sağlar.
Uyku merkezlerinde bunlar dışında daha birçok parametreler incelenmektedir; Hava akım ölçümü ile nefes alış verişlerin derinliği, düzeni takip edilir, nefes durmaları belirlenir.Vücut pozisyonu takibi ile sırtüstü yada diğer pozisyonlarda uykudaki değişiklikler kaydedilir. Horlama sesinin kayıtları, bacak hareketleri gibi daha birçok parametre izlenir kayıt edilir ve değerlendirilir
Eşzamanlı kayıt edilen parametreler hem uyku hakkında hem de uykuda solunum paterni hakkında yeterli bilgiyi verebilmelidir. Uyku evrelemelerinin yapılabilmesi için en az 2 kanallı EEG, EOG, çene EMG, oro-nasal hava akımı, arterial oksijen saturasyonu, solunum eforu ve EKG veya nabız kaydı yapılmalıdır. Birçok hastada, eşlik edecek olası uykuda periyodik hareket bozukluğunun tespiti için anterior tibialis EMG kaydı yapmak yararlıdır. Polisomnografi genel anlamda uykuda solunum bozukluklarına neden olan hastalıkların araştırılması, teşhis ve tedavilerinin takibinde kullanılmaktadır.
Geçici veya uzun süredir uykusuzluk çeken her hastaya uyku tetkiki yapılması zorunlu değildir. Bu hastaların hepsi değilse bile büyük bir bölümü ilaç ve ya davranışsal tedavi ile, iyileşebilecek hastalardır.
Uykusuzluk sebebi olarak uykuda solunum bozuklukları veya uykuda periyodik kol ve bacak hareketleri düşündüren veriler varsa, bu hastalara uyku tetkiki yapılmalıdır. Bu tür hastalıkların, yaşlı hastalarda görülme sıklığının yüksek olması nedeni ile yaşlı olup da uykusuzluk çeken hastalara, uyku tetkiki endikasyonu daha geniş sınırlar içinde konulmalıdır. Polisomnografi endikasyonuna neden olan uykuda solunum bozuklukları, uluslararası sınıflamalarda yer alan primer uykuda solunum bozuklukları olabileceği gibi, diğer medikal hastalıklara eşlik eden uykuda solunum bozuklukları da olabilir.
Uyanma bozuklukları, kabuslar, enüresiz, somniloki, ve bruksizm gibi sık görülen, komplike ve zarar verici olmayan, klinik özelliklerine dayanılarak tanı konulan parasomnilerde, tüm gece polisomnografik tetkik endike değildir. Ancak hastanın kendisine veya bir başkasına zarar verici, uykuda şiddet içeren davranışların değerlendirilmesinde, polisomnografik tetkik endikedir.
Epilepsi şüphesi olan, uykuda nöbet ve paroksismal uyanıklıkları olan, klinik özellikler ve standart EEG ile tanı konamayan hastalarda, bilateral ve çok sayıda EEG kayıtlarını içeren polisomnografik tetkik ve video monitorizasyon endikedir. Tedaviye yanıt alınamayan parasomni ve epilepsi hastalarında da tüm gece polisomnografik tetkik endikedir. Ayrıca parasomniyi destekleyen fakat hasta yaşı, süresi, sıklığı veya eşlik eden stereotpik, repetetif veya fokal bazı özel motor paternler nedeniyle tanı konamayan uykuda anormal davranışlarda tüm gece polisomnografik tetkik endikedir. Uykuda anormal davranışlarla karakterize adli vakaların değerlendirilmesinde tüm gece polisomnografik tetkik endikedir.
Huzursuz bacak sendromunun tanı ve tedavisinde tüm gece polisomnografik tetkik endike değildir, ancak hasta veya onu izleyenlerden öğrenilen uykuda ekstremite hareketleri ile birlikte sık uyanıklıklar, uykuyu sürdürmede zorluk veya gündüz uykululuk durumlarında tüm gece polisomnografik tetkik endikedir.