Menopoz Nedir?

Menopoz, bir kadının yaşamında artık adet görmediği dönemdir. Bu noktaya getiren yıllara “premenopoz” denir. Menopoz ergenlikte başlayan üreme çağının artık sona erdiğini gösterir.

Ülkemizde kadınların menopoza girme yaşı ortalama 49’dur. Çoğu kadında sağlıklı yaşamın keyfi menopozdan sonra da daha yıllarca sürer.

Menopoz Nedir?

Yumurtalıklar ergenlikten menopoza kadar öströjen hormonu üretirler. Belirli bir yaştan sonra yumurtalıklar yeterli öströjen üretemezler ve adetler kesilir. İşte adetlerin  kesildiği bu dönem menopoz dönemidir.

Bir kadın yumurtalıkları ameliyatla alındığında da menopoza girer. Bu durumda menopoz şikayetleri daha fazla hissedilebilir çünkü hormon seviyesinde ani bir düşüş olur.

Tek başına rahim alındığında da adet görülmez ancak menopoza girilmez.

Menopoz civarında adetlerin bir miktar düzensiz olması normal olmasına rağmen anormal bir kanamanın farkında olmalısınız. Eğer aşağıdakilerden herhangi birisi varsa doktorunuzla konuşun:

• Adetlerinizde bir değişiklik
• Pıhtılı, aşırı adet kanaması
• Normalden uzun süren adet kanaması
• Üç haftada birden daha sık olan adet kanaması
• Cinsel ilişki sonrası veya adet aralarında kanama olması

Menopoz Belirtileri

Menopoz yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. Menopozla birlikte öströjen miktarlarının düşmesi vücudunuzda çeşitli değişikliklere neden olur. Bu değişiklikler zamanla oluşur. Menopoz herkeste farklı yaşanır. Bazı kadınlar vücutlarında çok az bir farklılık hissederler. Bazıları ise şikayetleri ile baş etmekte zorlanırlar.

Sıcak basmaları

Menopozun en sık görülen belirtisi sıcak basmalarıdır. Menopozdaki kadınların %75’inde sıcak basmaları olur. Sıcak basması vücudun üst kısmı ve yüze aniden yayılan sıcaklık hissidir. Cilt kızarabilir. Ayrıca ter içinde kalabilirsiniz. Sıcak basması birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir.

Sıcak basmaları günün herhangi bir zamanında oluşabilir (gece veya gündüz). Hafif veya şiddetli olabilirler. Sıcak basmaları kişiye bağlı olarak ayda birkaç kez olabildiği gibi günde defalarca da olabilir. Sıcak basmaları bazı kadınlarda birkaç ay sürerken bazılarında birkaç yıl devam edebilirler. Bazı kadınlarda hiç sıcak basması olmaz. Sıcak basmaları rahatsız edici ve bazen utandırıcı da olsalar zararlı değillerdir.

Uyku problemleri

Sıcak basmaları sıklıkla kişiyi derin uykusundan uyandırarak uykusuzluğa neden olabilirler. Uykusuzluk menopoza yaklaştığınız sırada karşılaştığınız problemlerin en büyüklerinden birisi olabilir. Yetersiz uyku ruh durumunuzu, sağlığınızı ve günlük işlerle baş etme yeteneğinizi etkileyebilir.

Vajina ve idrar yolu değişiklikleri

Menopozda vajina duvarı incelir ve kuru bir hal alır. Menopoza bağlı vajinadaki bu değişiklikler cinsel ilişki sırasında acıya neden olabilir. Ayrıca vajinayı enfeksiyona yatkın hale de getirebilirler. Enfeksiyon yanma ve kaşıntıya neden olabilir.

İdrar yolları da yaşla birlikte değişime uğrar. Menopozda üretra (idrarı idrar torbasından dışarı taşıyan kanal) kuruyabilir, iltihap veya tahriş oluşabilir. Bazı kadınlar sık idrar yapma ihtiyacı hissedebilirler. Kadınların menopozdan sonra idrar torbası enfeksiyonu (sistit) riski artar.

Kemik erimesi ve vücuttaki diğer değişiklikler

Kemik kaybı yaşlanmanın normal bir parçasıdır. Menopozda kemik kayıp hızı artar. Bu kemik kaybı nedeniyle oluşabilen kemik erimesi yaşlanan kadınlarda kemiklerin kırılma riskini artırır. En sık etkilenen kemikler kalça, bilek ve omurgadadır.

Menopozdan önce yumurtalıklar tarafından üretilen öströjen hormonu kadınları kalp krizi ve inmeye karşı korur. Menopozdan sonra öströjen üretimi azaldığında kadınlar kalp krizi ve inmeye karşı bu korumanın büyük bir kısmını kaybederler. Artık kalp krizi ve inme riski artar.

Duygusal değişiklikler

Menopoz depresyona neden olmaz. Bununla birlikte hormon düzeylerindeki değişiklikler sinirli, kolay kızan ve aşırı yorgun hissetmenize neden olabilirler. Bu duygular uykusuzluk gibi başka menopoz şikayetlerine de bağlı olabilir.

Stres altında iseniz menopozdaki değişikliklerle baş etmek zor olabilir. Orta yaştaki birçok kadın bu dönemde zaten büyük değişiklikler yaşamaktadırlar. Para veya işle ilgili stresiniz olabilir. Bazı kadınlar çocuklarının evden ayrılışına tanık olur ve evdeki boşlukla baş etmeye çalışmaktadırlar. Bazıları artık çocuk sahibi olamayacağı için üzüntülüdür. Ayrıca menopozdaki bir kadın hem çocuklarının, torunlarının hem de ebeveynlerinin bakımından sorumlu olabilirler. Bunlarla baş etmekte zorlanıyorsanız eşiniz, yakın bir arkadaşınız, bir psikolog veya doktorunuzla konuşabilirsiniz.

Menopoz Döneminde Cinsellik

Menopozun seksten keyif almanızı engellemesi gerekmez. Öströjen eksikliği vajinayı kurutabilmesine rağmen kayganlaştırıcılar vajinayı ıslatır ve seksi daha rahat hale getirebilirler. Eczanelerden satın alabileceğiniz birçok kayganlaştırıcı ürün vardır.

Düzenli seks vajinanın doğal elastikiyetini korumasına yardımcı olur. Bir süredir cinsel ilişkide bulunmuyorsanız eşiniz ve belki de doktorunuzla seksi daha rahat bir hale getirme yolları hakkında konuşabilirsiniz.

Bazı kadınlar menopoz civarında ve sonrasında sekse karşı ilgilerinde bir azalma hissederler. Menopozda düşen hormon düzeyleri cinsel isteği azaltabilir. Orgazm olabilme becerinizi azaltabilir veya orgazma ulaşma süreniz uzayabilir.

En son gördüğünüz adetten 1 yıl geçene kadar hamile kalma riskiniz hala vardır. Hamile kalmak istemiyorsanız bu dönemde de bir doğum kontrol yöntemi kullanmanız önemlidir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemeniz gerektiğini unutmayın.

Menopozda Kadın-Doğum Muayenesi

Rutin kontroller hasta olmasanız bile problemlerin erken saptanmasına yardımcı olabilir. Düzenli muayene ve tetkik için kadın doğum doktorunuza her yıl muayene olmalısınız (bkz Tablo).

Rutin kadın-doğum muayenesi sırasında doktorunuz vulva ve vajinanızı inceler. Eğer zamanı gelmişse smear testi için rahim ağzından sürüntü alır. Ultrasonla yumurtalıklarınız ve rahminizde bir problem olup olmadığına bakar. Size genel sağlığınız ve tıbbi öykünüz hakkında sorular da sorulur:

• Sağlık öykünüz (geçirdiğiniz önemli hastalıklar)
• Diyetiniz
• Egzersiz alışkanlıklarınız
• Sigara, alkol kullanıp kullanmadığınız
• Herhangi bir ilaç kullanıp kullanmadığınız

Herhangi bir zaman bir probleminiz olursa doktorunuzla bağlantıya geçin. Sonraki kontrol muayenenizi beklemeyin.

Menopozda Hormon Tedavisi

Hormon tedavisi menopoz şikayetlerinin giderilmesine yardımcı olabilir. Rahmi olan kadınlarda öströjen, progestinle birlikte verilir. Hormon tedavisi hap veya cilde yapıştırılan bantlar şeklinde reçete edilir. Vajinadan kullanılan öströjen kremi ve tabletleri vajinadaki kuruluğu tedavi edebilir fakat diğer şikayetler için pek işe yaramaz.

Menopozda hormon tedavisinin yararları

Öströjen menopozun esas şikayetini tedavi etmek için kullanılır – ateş basmaları. Vajinadaki kuruluğu geçirir ve idrar yollarında problemlere neden olabilen bazı değişikliklerin düzelmesine yardımcı olabilir. Öströjen kemik erimesine karşı korur. Hormon tedavisi menopoz sonrası kemik kaybını yavaşlatır ve kemik erimesini önlemeye yardımcı olabilir. Öströjen bağırsak kanseri riskini azaltmaya da yardımcı olur.

Menopozda hormon tedavisinin riskleri

Menopozda uzun süreli hormon kullanımı bazı kadınlarda kalp krizi, inme, damar tıkanması ve meme kanseri risklerini artırabilir. Ancak bu riskler kadının kaç yıldır menopozda olduğuna bağlı olarak kadından kadına değişir. Örneğin, 15 yıldır menopozda olan bir kadın 2 yıldır menopozda olan bir kadına göre daha fazla risk altındadır. Menopozda hormon tedavisini sizin için gerekli olan en düşük dozda ve en kısa süreliğine kullanmalısınız. Siz ve doktorunuz bu tedavinin sizin için doğru olup olmadığına birlikte karar vermelisiniz. Eğer isterseniz vajinadaki kuruluğu gidermek için krem veya jel kullanabilirsiniz.

Menopozda Beslenme

Dengeli beslenme menopozdan önce, menopoz sırasında ve sonrasında sağlıklı kalmanıza yardımcı olur. Gerekli tüm besinleri aldığınızdan emin olmak için farklı yiyecekler yemek önemlidir. Az yağlı, düşük kolesterollü yiyecekleri tercih edin. Ayrıca, güçlü kemikleri korumak için yeterli kalsiyum tükettiğinizden emin olun. Yaşı 51 ve üzerindeki kadınların her gün 1200 mg kalsiyuma ihtiyaçları vardır. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü hormon tedavisi almayan menopozdaki kadınların ve 65 yaşından büyük tüm kadınların günde 1500 mg kalsiyum almalarını önermektedir. Fakat vücudunuzun bir seferde yaklaşık sadece 500 mg kalsiyum emebileceğinin farkında olmalısınız. Daha fazla alırsanız iki doza bölmeye çalışın.

Süt ürünleri ve sebzelerden yeterli kalsiyum almak zordur, dolayısıyla kalsiyum takviyesi kullanmayı düşünebilirsiniz. Doktorunuza kemik kaybını azaltacak kalsiyum takviyesini sorun.

Kalsiyum, D vitamini olmadan emilemez. D vitamini katkılı süt en iyi kaynaklardan biridir. Diğeri güneştir. D vitamini takviyesi de kullanabilirsiniz. Bir kadının önerilen günlük D vitamini miktarını alması gerekir (51-70 yaş arası kadınlar için 10 mikrogram).

Menopozda Egzersiz

Egzersiz çok önemlidir, özellikle yaşınız arttıkça daha da fazla önem kazanır. Düzenli egzersiz kemik kaybını yavaşlatır ve sağlığınızı toptan iyileştirir. Düzenli yürüme ve ağırlık taşıyıcı egzersiz programları kemikler için yararlıdır.

Sonuç Olarak…

Menopoz doğal bir olaydır. Günümüzde kadınlar hayatlarının üçte birini menopozdan sonra geçirmektedirler. Menopoz civarında oluşan fiziksel değişiklikler hayatınızın bu kısmından keyif almanızı engellememelidir. Güzel bir yaşam sürmek için:

• Düzenli egzersiz yapın
• Yeterli kalsiyum içeren dengeli bir diyetle beslenin
• Rutin kontrollerinizi aksatmayın.